Religiaj
konceptoj de Zamenhof
La neeviteblaj kontraudiroj inter
la vivo reala, kiun li observis, kaj
la idealiste konstruita teorio homaranisrna kauzis, ke
Zamenhof, konsciante
sian malfortecon, venis al akcepto de certa kredo religia
au kvazau-religia.
En la "Pregho sub verda standardo",
deklamita de Zamenhof dum la 1-a
Kongreso, li parolis pri dio, kiel nekonata fortego,
forto mistera la mondon
reganta.
Same en la deka punkto de la "Deklaracio pri
Homaranismo" li parolas pri
dio, kiel "la plej alta, por mi nekomprenebla
forto".
Nekomprenitaj kaj nekompreneblaj restis por li la
kreaj fortoj de homa
socio. Tial mankis al li firma scio pri la ghusteco de la
vojoj, kiujn li
volis trairi.
Mankon de tia scio li anstatauas per kredo
religia, - vere nobligita kaj
idealigita.
En la temploj homaranaj, kies kreon li sopiris,
Zamenhof rekomendis
anstatau iuj ritaj diservoj auskultadi:
"la verkojn de la grandaj instruintoj de
la homaro, pri la vivo kaj
morto kaj pri la rilato de nia 'mi' al la universo kaj al
la eterneco..."
("Homaranismo (Hilelismo)", Peterburgo, 1906.
p. 15).
Zamenhof ne volis scii, sed sendube li sentis ke
lia filozofio tute ne
alkonformighas al la reala vivo. Li ne povis esti
absolute certa, ke la
projektata de li solvo por sociaj problemoj donos solvon
kontentigan por
chiuj maldolchaîoj de la nuna vivordo.
Por li plua garantio kredi al sia verko estis
kredo al tiu forto
nekonata, kiun ignoras kaj kiun ne bezonas homoj, kies
penso trapenetris la
realan iron de la homa historio kaj kiuj ekkomprenis la
verajn fortojn, tiun
iron influantaj.
Zamenhof volis, ke homoj aliaj ne travivu tiun
tragedion de hezito kaj
de fantoma scrchado, kiun travivis li mem, kiam li,
deksesjara
knabo-ateisto, revante pri la bono de la homaro kaj ne
havante ghustan ideon
pri la vojoj de homara evoluo, devis por savi sian
idealisman konceptaron,
reveni al dio kaj religio.
Zamenhof volis:
"savi sian posteularon kontrau
senprogrameco kaj konsekvence kontrau
refalo en gente-religian shovinismon".
Certe jam ne konvinkige, sed artifike sonas la
alvoko, kiun preparis
Zamenhof dum milito por la projektata kongreso por
neutrale-homa religio:
"lnfanon oni ne povas nutri per
abstraktaj teorioj kaj reguloj, ghi
bezonas impresojn kaj senteblan eksterajhon: kiel kruele
ofte suferas infano
de senreligiulo, kiam ghi vidas alian infanon, eble tre
malrichan, sed kun
felicha koro, irantan en sian preghejon, dum ghi mem
havas nenian gvidantan
regularon, neniajn festojn, neniajn morojn!"
(E. Privat, "Vivo de Zamenhof",
London, 1920, p. 175).
La gvidanta regularo povas esti donata al la
infano tute sendepende de
iu edukado religia. Necesas nur, ke la edukado, gvidanta
regularo, festoj
kaj moroj starigitaj - donu al infanoj certan volon,
firman scion kaj
konvinkon por la vivo.
En Sovetio senreligia edukado donas al la infanoj
multe pli da veraj
vivo-principoj, ol povas doni iuj ajn instruoj de
ekleziuloj diversspecaj.
Certa-sence tiuj sovetiaj infanoj kreskos kaj estos lau
volo, scio kaj
konvinko veraj kaj indaj homaranoj.
Al Ludoviko Zamenhof infano kaj junulo tiu scio
kaj tiu konvinko mankis
kaj lia volo ne mankinta kondukis lin al falsaj teorioj
artefaritaj,
idealistaj.
|