OKA CHAPITRO
La autoro ekskuzas sin, char nur skizan bildon
li povis doni pri sia grandsignifa vojagho. — Lia
mastro portas la autoron sur monton, kie mirindaj
ekkonoj lin konsternas. — La autoro revenas en sian
patrujon kaj trovas sian familion en bona sano.
Mi povus plenigi volumojn kaj komponi cent
muzik-verkojn pri tio, kion mi lernis en Faremido,
sed ghi farighis nur mallonga skizo, kiun mi apenau
tushos plu. La instruon, kiun mi tie ekkaptis en
vento kaj uragano, en la senkorpa muziko de l' varmo
kaj elektro, mi ne povas klarigi en ghia definitiva
vero chi tie sur la Tero, char tiu sola lingvo, per
kiu mi povus ghin esprimi, che ni estas nur balbuto
fremda kaj nekomprenebla, kiun ni nomas: ia mistiko
de l' muziko kaj kiun ni konjektas nur tiel kaj tiom,
kiom la dormanto la parolon de tiuj, kiuj staras apud
lia lito. La memoro de mia vojagho en Faremido,
rakontita en vortoj, do restu konfuza kaj tauzita
fragmento, modesta signeto, fulga stelosplito en
muzeo, por anonci al tiu, kiu kuraghas kredi, ke
estis homo, kiu iris sur la bordoj de tiu stelo.
Per kelkaj vortoj — prefere por mi mem — mi
notu do mian lastan tagon en Faremido kaj la manieron
de mia reveno sur la Teron.
Iun tagon mia mastro, Midore, min kunportis sur
altan monton kaj min sidigis apud sin. Kien ajn mi
rigardis, senfina maro etendighis en la malproksimo:
maro, kiu ne havas horizonton, sed chirkaue ghi
fandighas kun la chielo, kvazau la monto, sur kiu ni
sidis, levighus sola el la senfina spaco.
Tie sidante apud mia mastro ree mi sentis, kion la
unuan fojon, kiam mi ekvidis lin sur la tero de
Faremido: la plezuron de senfina Belo, kiun sentas la
artisto skulptante sian amatinon el karno kaj sango,
en marmoron pli eternan ol karno kaj sango kaj pli
indan al shia beleco. Tiam min kaptis stranga, ne
turmenta, prefere bonvena tristo. Mi pripensis chion,
kion Modire diris al mi pri la Organika Vivo kiel pri
malsano kaj mi ne volis plu disputi kun li. Mi
memoris pri la mizero, sufero, malsano, murdo,
stertoro kaj morto, sango kaj siblo, teruro kaj
mallumo, embusko kaj mensogo, deziroj kontraudirantaj
inter si kaj misauguraj, pri tiu konfuza kaj absurda
panoramo, kiun che ni chiu scienco nomis la historio
de l' Vivo. Kaj se post chio chi mi rigardis en la
vizaghon de Midore, kiu lau nia tera scio estis el
morta kaj senviva materio, el oro kaj malvarmaj
shtonoj, kaj el kiu, jen, radiis al mi la plej bela
ritmo, la plej celkonscia movo, la plej brila lumo,
la plej pura varmo, la plej dolcha sono: klare mi
devis senti, ke mi eraris kaj kun mi la tuta
homa intelekto. Tiam mi ekploregis kaj balbute mi
konfesis al Midore miajn dubojn kaj mian
konvertighon, surgenue mi petegis lin, ke li savu min
de mia senvalora kaj stulta vivo, kiu estas nura
malsano kaj balasto, same por aliaj kiel por mi mem.
Malespere mi kriadis, ke mi ne volas farighi
simila al tiuj doloraj, sekighintaj arboj, chi tie
apud la landvojo, kiam pereos la malsana vivo sur la
Tero kaj ekregos la vera legho de l' ekzisto: la
varmo kaj energio, magneto kaj lumo. Mi memorigis
lin, ke ankau mia kripla kaj malsana korpo enhavas
purajn, noblajn materiojn, kvarcon kaj karbon kaj
akvon, li do pereigu, bruligu, en retorto trafiltru
min, li ekstraktu el mi la valorajhon kaj uzu ghin,
kiel li povas, por fari el ghi la okulojn au bushon
au orelojn de iu solasi; la restafon li fetu al la
vento, ke ghi neniam plu unuighu. Au, se li tion ne
faros, li aldonu al mi ion, banu min en io, pro kio
mi rigidighos kaj ighos shtono (ili ja chion scias
kaj chion komprenas: ili jam vivas de multaj milionoj
da jaroj kaj la naturo ne plu havas sekreton antau
ili) kaj mi ne devos morti sufer-torture, per
turmento de turmentoj punite pro tio, ke mi
naskighis.
Midore ridetis kaj en sia bonanima kaj trankvila
maniero li atentigis min, kiel erare mi esprimis min
dirante, ke ili solvis chiun sekreton de la naturo.
La solasi ne bezonas tion, char la solasi mem estas
la sekreto de la naturo, li estas mem la naturo.
Estas vere, ke por la kompreno de tio mi fakte
bezonus ilian intelekton, kiu estas el pura kaj
travidebla, senshangha materio, kaj kiun movas
senperaj fortoj, kaj ne mian haladzantan cerbon,
movatan de sango, maturan por chiu putro kaj pereo.
Koncerne mian deziron pri la sanigo de mia korpo kaj
pri ghia uzo por io: chi tiu deziro estas tre logika
kaj justa kaj li vidas el ghi, ke mi komencas
konjekti ion el la esenco de l' Ekzisto. Ech, oni
povus paroli pri la afero, ghi estus ja simpla hemia
procezo: oni devus apliki reagilojn, filtrilojn kaj
fand-fornojn, en kiuj ekiras la procezo de la
oksidacio. Tamen, mia korpo en sia hodiaua formo
ankorau ne maturighis por tio; se li nun farus chi
tiun laboron pri mi, li kauzus al mi superfluajn
dolorojn kaj tio ne estas bezonata, konsidere ke post
mallonga tempo, kion ni nomas dek-dudek jaroj, chi
tiu procezo ja komencighos en mi per si mem kaj mi ne
devos pro ghi suferi. Li povas tuj pruvi, kiajn
konfuzojn kaj turmentojn kauzus nun chi tiu procezo:
li chehavas fluidon, post kies injekto en mian
oblongan medolon, mia menso klarighos iom por kelkaj
minutoj kaj miaj sensoj iom pli klare perceptos la
fenomenojn.
Midore prenis vitran injektilon kaj ghin pikis en
mian kolon; mi sentis, kiel penetras la malvarma
fluido en miajn vejnojn. Por kelkaj momentoj la mondo
ighis antau mi mailuma, poste mi vekighis je muziko
chiam pli kaj pli lauta kaj triumfa. Vere nur tre
konfuzan bildon mi povas doni en vortoj pri tio, kion
mi travivis dum chi tiuj kelkaj minutoj. Tio estis
muziko de muzikiloj multspecaj, akre diferencaj unu
de la alia kaj tamen kunfandighantaj; poste Midore
ech montris al mi la unuopajn muzikilojn kaj dum chi
tiuj kelkaj minutoj mi vidis tion, kies vido ghis nun
ankorau ne estis donita al homaj okuloj. Mi vidis la
varmon en kolora kaj ondanta rivereto chirkauflui kaj
kovri mian korpon, mi vidis la lumon, kiu
proksimighis saltante de unu objekto al la alia; mi
vidis la magnetan forton, kiel la korpoj elshprucigis
antenojn kaj pintojn, palpis, ekkaptis unu la alian,
ekiris unu al la alia. Sed estis pli grave ol chio
chi, kion mi tiam komprenis tra miaj sentoj, ke chio,
kion mi vidas per miaj okuloj, vivis en mi ankau ghis
nun, en mi kaj en chiu homo, tra miljaroj, ke ghi
estis chi tiu mane palpebla kaj simpla mondo, kiun ni
nomis neesprimebla kaj Transcenda kaj Superhoma,
kvankam ghi estis en kaj chirkau ni, nur niaj
sentorganoj, la obtuzaj kaj neperfektaj instrumentoj
ne donis imagon pri ili al nia menso. Kiel iu,
palpadinte en la mallumo kaj ekvidinte la sunon,
genufalas kaj nomas ghin dio, tiel ni nomis dio la
estajhon, kiu jen, chi tie staris antau mi kaj kiu ne
estas alia ol kia mi devus esti, se en bonajn
manojn mi estus veninta; kaj kia mi devas
ighi, se mi ghuste komprenos min mem kaj purigos mian
korpon de la putrema materio, Mi rigardis en la
okulon de Midore kaj tiam mi rekonis, ke jen estas la
okulo kiun mi vidis de la Tero nomante ghin Stelo:
perfekta, intelekto-konstruita instrumento, kaj mi
kaptis lian manon kaj tiam mi sentis kiel foje, en
mia infanagho, kiam nokte mi vekighis kriegante, char
malvarma kaj malseka kaj fremda mano prenis mian
brakon, kaj kiam oni kuris al mi, oni ridante
trankviligis min kaj montris al mi, ke tio estis mia
propra mano, sur kiu mi kushis en songho kaj kiun mi
torporigis.
Tiel kompreninte chion chi, forta embaraso kaj
maltrankvilo estighis en mia koro kaj mi kriadis
laute: "sed kial do? kial? ", mi kriis:
"kial tio devis tiel okazi, kial ni ne komprenis
tuj chi tiun klaran kaj simplan parolon de l' sferoj?
" Sed neniu respondis kaj la efiko de l' magia
fluidajho komencis chesi malrapide, chiam pli kaj pli
silentighis chirkau mi la muziko de l' elementoj kaj
drapiro de malluma nebulvualo descendis antau miajn
okulojn.
Tiam mi pravigis Midore: miaj korpo kaj menso
ankorau ne estas sufiche maturaj, por ke sen doloro
kaj tristo mi povu ilin forlasi en la intereso de pli
bona celo, de pli pura harmonio. Mi demandis lin,
kion do mi faru, kaj li rekomendis, ke mi reiru sur
la Teron kaj vivu la vivon de la homoj, ghis ili
chi-supre jughos min konvena por esti elmetita al la
menciita hhemia procezo. Li promesis, ke, dum mi
estos sur la tero, ili konstante observos min per
iliaj bonegaj instrumentoj; tio servu por mia trankviligho,
se post tio, kion mi vidis chi tie, mi malesperos.
Midore tion aldonis, char mi plendis al li angore kaj
senkuraghe, kiel mi elportos poste la societon de l'
homoj kaj bestoj: la tutan dosire-on, kiun,
observinte tra iliaj instrumentoj, mi tiom abomenas.
Je la demando, kiel okazu mia hejmenvojagho, mia
mastro ridetis kaj diris, ke tion mi povas plene
konfidi al li.
Tiutage kun dolora koro kaj senespera tristo en
mia animo mi adiauis tiujn solasiojn, kiyjn ekkoni mi
havis honoron. Mia mastro sidigis min sur la durson
de ia mashino kaj igis min gluti pulvoron, por ke mi
ekdormu kaj ne sentu la penojn de la longa vojo.
Rekonsciighinte el mia profunda dormo, mi kushis sola
sur roka bordo kaj mia mastro jam ne estis apud mi.
Mi chirkaurigardis kaj komprenis, ke ree mi estas sur
la Tero kaj la rememoro de l' tempo pasigita en
Faremido jam shvebis en la tempo kaj spaco kiel fora,
belega songho. Mi klinis mian kapon en la duran
polvon kaj ploris malespere.
La vesperon de l' sama tago min trovis norvega
vilaghano: mi eksciis, ke mi estas proksime al
Helsinki, sur neutrala teritorio, kaj mi devas nenion
timi, ghis mi alvenos la limon; chu per pasporto mi
povas de tie iri al mia patrujo, tio estas tre duba,
char Britlando rigardas iom strabe la neutralecon de
Holando. La vilaghano ege miris, ke min tute ne
interesis, kiel evoluis la mondmilito dum la unu kaj
duono da jaro, kiom da teritorio okupis la
kontrauuloj unu de la alia, kiom da homoj pereis,
kiom venis en kaptitecon, kiom mortis pro epidemioj,
kiom da aeroplanoj estis depafitaj, kiom da
militestroj distingitaj kaj kiom eksigitaj.
Mi ne tedas la leganton per la detaloj de mia
hejmenveno, nek per tio, kiom malfacile mi kutimighis
al la netolereblaj por mi formoj de l' komunikigho
kun la dosireoj. Komence ili rigardis min frenezulo
pro miaj ektimaj kaj hororaj retrosaltoj, per kiuj mi
defendis min kontrau la manoj al mi etenditaj au
kontrau la vivantaj estajhoj al mi proksimighantaj;
la kuracistoj konstatis idiosinkrazion; kiel ili
estus povintaj scii, ke mi kutimighis rigardi la
vivon infekta kaj fetora malshano, kies chiu tusho
kashas en si mortan dangheron? Mi ne disputis kun
ili, pace kaj pacience mi atendas la tagon de la
liberigho, fidante je la promeso de mia bona mastro,
kiu diris al mi, ke li prenos min al si, kiam li
jughos mian korpon matura por chi tiu honoro. Ghis
tiam fide kaj kuri interna sekreta ghojo mi rigardas
kelkfoje al la blua chielo; kaj en lia bonanima varma
okulo, kiun la homoj nomas Suno, kelkfoje mi kvazau
legas kuraghigon sole al mi parolantan: ke li ankorau
rememoras pri mi kaj ke li min ne forgesos.
Mia vojagho en Faremido, mezurita per tera tempo,
entute dauris preskau unu kaj duonon da jaro: mi
descendis en Helsinki la 18-an de Januaro de 1916 kaj
post du semajnoj, la 2-an de Februaro mi alvenis en
Redriff, kie mi trovis miajn edzinon kaj infanojn en
bona sano.