PRI MONDA E-MOVADO (1)

• Zamenhof kreis Esperanton por montri al la homaro vojon al felicha futuro
  sen militoj, sen malbeninda batalado inter nacioj. Chu tio ne estas
  grandioza ideo?? Ghin povus subteni milionoj, ech miliardoj da homoj! Kaj
  kiom venas al E-kongresoj? Kiom da homoj venis al Tel-Avivo? 1000? 2000?
  3000? En chiu okazo, tio estas mizera nombro. Kial? Char stultuloj delonge
  faris Esperanton sencela, senidea hobiajho.

• (al prezidento de Universala Esperanto-Asocio)
  Esperantismo estas absolute necesa, aktuala idearo, kiun ni nepre devas
  konsevi kaj evoluigi en tuta pureco kiel volis Zamenhof. Havante ioman
  sperton pri interkomunikigho kun esperantistoj kaj neesperantistoj, mi venis
  al konkludo, ke tre ofte neesperantistoj komprenas niajn ideojn pli bone,
  kaj inter esperantistoj, kontraue, trovighas personoj, kiuj (interalie,
  sciante Esperanton perfekte) ne kredas pri ghia venko, intence subtaksas
  ghian signifon, ech malestimas Zamenhofon ktp. Mi ofte rimarkis, ke novuloj
  venas al Esperanto dank'al ghia "interna ideo" kaj foriras "dank'al"
  esperantistoj. Iuj negativaj personoj sin defendas per Bulonja Deklaracio,
  kaj eble venis tempo por klarigi tiun demandon. Bulonja Deklaracio estis
  necesa kaj tre sagha cedo al senideaj esperantistoj en tiu tempo, kiam
  Esperanto ankorau estis malforta kaj kiam chiu homo estis bonvena por la
  movado. Nun la homaro pro amara sperto de XXa jarcento maturighis por ideoj
  de Zamenhof, kaj ni devas renaski ilin kaj alte levi la Verdan Standardon,
  tute ne timante kriojn de iuj "samideanoj". Se ili forfalos de la movado,
  tio ne estos granda perdo, ech eble kontraue. Esperanto ne devas esti nur
  lingvo de hobiuloj; sen "interna ideo" ghi ne estas defendita kontrau
  malamikoj de humanismo. Ghi devas esti internacia lingvo de humanistoj. Kaj
  en tio trovighas solvo de la dilemo: chu angla au Esperanto? Angla lingvo
  estu internacia lingvo de komerco, sporto kaj pop-muziko; Esperanto estu
  lingvo de humanistoj-internaciistoj. Ju pli da humanistoj estos en la mondo,
  des pli kreskos nia afero.
  
  Necesas ion shanghi en E-movado kaj UEA. Mi opinias, ke la tuta bremso estas
  ne ekstere, sed interne. Kiuj studis filozofion, tiuj scias, ke chiu
  ideologia movado, chiu religio iom post iom perdas sian originan purecon,
  perversighas kaj putrighas. Tio parte okazis ankau kun esperantismo. Ghi
  ighis hobio de "stranguloj", sen ia ajn graveco kaj allogeco por ekstera
  publiko. Kaj tio estas nia, esperantista kulpo. Esperanto devas esti ponto
  inter popoloj, sed ni faris ghin barilo, izolanta nin de niaj propraj
  popoloj. Tio estis grava eraro. Ni devas pli uzi naciajn lingvojn. UEA devas
  havi du oficialajn lingvojn - Esperanton kaj anglan; naciaj E-asocioj uzu
  siajn naciajn lingvojn. Esperantistoj-"lingvanoj" ne komprenas tion, char
  por ili esti esperantisto signifas nur paroli Esperanton. Tio ne estas vera,
  char esperantismo ne estas movado por lingvo, ghi estas movado por pli bona,
  justa mondo. Mi tre ekghojis, kiam mi ekkonis viajn ideojn pri pli vasta uzo
  de angla lingvo. Tio estas ghusta direkto, kaj mi deziras, ke viaj ideoj
  efektivighu malgrau tute natura reago de "lingvanoj"...

• Esperantistoj shatas babiladi. Babilado, babilado, babilado... Estas
  skribataj multe da interesaj, ghustaj opinioj. Sed neniu legas ilin krom
  grupeto da aliaj esperantistoj. Necesas paroli al vasta neesperantista
  publiko. Ni devas donaci, almenau strebi donaci, la internacian lingvon al
  la mondo. Sed multaj e-istoj preferas resti en sia kompanio. Ili ne volas
  eliri el sia ovo-shelo. Mi konfesas, ke ofte tia konduto min kolerigas.
  
  Ekzemple, en "akademia-diskuto" saghaj, kompetentaj esperantologoj volonte
  instruas unu la alian pri ghusta lingvouzo, kvankam ili chiuj ech sen tio
  bone scias Esperanton. Kial oni ne organizu internacian (anglalingvan au
  E-lingvan) amasan periodajhon, popularigantan nian lingvon? Fari tion ja
  estas facilege! Necesas nur ekdeziri. Sed neniu deziras entrepreni ion, kaj
  miaj alvokoj ekpendas en aero, oni ech ne respondas ilin.
  
  Interneto (mi obstine uzas chi-formon, opiniante ghin pli ghusta, ol
  interreto) prezentas al ni vere magiajn eblecojn. La tuta mondo estas
  kontaktebla pere de nur iom da fingropremoj. Chu ni plenmezure uzas tiujn
  eblecojn? Lau mi, ne. Plimulto da e-istoj estas mallaboremaj kaj pasivaj.
  Kunlabori kun ili ne eblas, char ili ne laboras.
  
  Esperantisto estas tiu, kiu propagandas Esperanton. Kaj oni estas
  esperantisto nur rilate al la neesperantista mondo. Esperantisto rilate al
  esperantisto jam ne estas esperantisto, sed tute ordinara samlingvano. Ni
  vane perdas tempon, babilante en nia malvasta rondo. Ni devas eliri el ghi,
  por ighi veraj esperantistoj.

• Oni pli volonte lernas fremdajn lingvojn, ol Esperanton. Ankau tiun fakton
  ni povus utiligi, proponante Esperanton kiel peranton inter la instruanta
  kaj instruata lingvoj. Ne per chiu lingvo oni povas lerni chiun lingvon. Mi
  dubas, ekzemple, ke armeno povus trovi armenlingvan lernolibron pri suahila
  lingvo au ke japano povus trovi japanlingvan lernolibron pri litova lingvo.
  Kutime, oni uzas kiel peranton - iun grandan lingvon (anglan, rusan...). Sed
  ne chiu scias grandajn lingvojn. Krom tio, Esperanto kiel lingvo (preskau)
  perfekta kaj senescepta, multe pli bone taugus por esti peranto inter
  lingvoj.

• E-civito estas raumista afero. Raumistoj celas krei apartan E-parolantan
  popolon. Tio signifus pereon de Esperanto kiel ideo pri _tutmonda_,
  internacia lingvo.

• Raumismo naskighis antau 21 jaroj, kiam grupo da junaj esperantistoj en
  Rauma (Finnlando) subskribis manifeston pri neceso shanghi celojn de
  E-movado. (Tiu Manifesto estas facile trovebla en la Reto; chi-momente mi ne
  havas ligilon al ghi)
  Tiuj e-istoj proklamis, ke la origina Zamenhofa celo - fari Esperanton
  internacia lingvo - fiaskis. Kaj ili alvokis pacighi kun tio kaj evoluigi
  sian propran, kvazau-naciecan kulturon. Lau opinio de raumistoj, e-istoj
  estas kaj estu ne pli ne malpli ol ankorau unu dissemita nacio.
  Raumistoj proponas ne plu strebi "konkeri la mondon", sed kontentighi pri la
  nuna situacio de Esperanto kaj tiri el ghi maksimuman plezuron. Jen plej
  mallonga priskribo. Chu plachas al vi la vidpunkto de raumistoj?
  Kaj E-civito estas logika evoluigo de tiu tendenco. Se ekzistas E-nacio, do
  ghi devas havi iajn instituciojn kaj laueble esti objekto de internacia
  juro...

• Konkreta propono: necesas lanchi programon - krei aron da _Esperantlingvaj_
  kursoj pri naciaj lingvoj kaj ekinstrui ilin en specialaj listoj. Ekzemple,
  listo, instruanta _anglan lingvon_ pere de Esperanto, nomighus
  "esper-angl-instru". Respektive povus ekzisti "esper-finn-instru",
  "esper-suahil-instru", kaj tiel plu. Lanchante tian programon, ni povus
  tutmonde reklami Esperanton kiel utilegan instrumenton por lerni fremdajn
  lingvojn. Tiu kampanjo povus altiri intereson al Esperanto. ...

• Ech se de e-ista vidpunkto, instruado de naciaj lingvoj pere de Esperanto
  povas aspekti kiel "oportunismo", la mondo povos ekshati, ke Esperanto estas
  uzata por instrui naciajn lingvojn, sed ne por forpushi ilin. Oni tre ofte
  malshatas Esperanton ghuste pro timo, ke ghi estas malamiko de naciaj
  lingvoj. Ni povus montri, ke Esperanto estas ponto al aliaj lingvoj!

• Renato Corsetti: > Ni estas movado por UNUECO EN DIVERSECO.
  Unueco kaj diverseco estas dialektike interligitaj.
  Se ni subtenas nur diversecon, do ni subtenas pluan disdividitecon de la
  homaro kun chiuj negativaj sekvoj. En tiu okazo nin volonte subtenos chiaj
  naciistoj kiel Le Pen, Jhirinovskij ktp.
  Se ni subtenas nur unuecon, do ni subtenas unuformigon kaj malrichigon de
  kulturo (ruse tio nomighas "uravnilovka").

• Nuntempa internacia (kaj Rusia) E-movado havas sektecan karakteron. Ghi
  interesas nur esperantistojn.
  Por shanghi la situacion, lau mia opinio, necesas eliri el nia malvasta (kaj
  sufoka) rondo. Necesas lanchi internacian ANGLALINGVAN revuon "The
  International Language", kiu popularigus Esperanton - ne kiel nuran lingvon,
  sed kiel instrumenton por amikeco inter simplaj homoj de diversaj nacioj.
  Necesas krei novajhgrupon che Usenet pri Esperanto en ANGLA (fakte nun
  internacia) lingvo. Antau 2,5 jaroj mi multe batalis por tio, sed pro
  kanajloj, penetrintaj en E-movadon, fiaskis.
  Che UEA mankas forto, decidemo kaj kompetento por realigi tiujn kaj multajn
  aliajn ideojn. Do, necesas krei internacian grupon de "brulantaj"
  esperantistoj, kiuj ekokupighus pri tio.
  Trovinte novajn homojn, ni povos fari aliajn perspektivajn aferojn. Sed dume
  E-movado ne kreskas kvante kaj fakte putrighas. ...

• Neniam organizajho estas regata de sia statuto! Chiam ghi estas regata de
  homo (gvidanto), kiu enkorpigas chefan ideon de la organizajho. Statuto
  estas nur instrumento. Ghi estas nur reguloj, lau kiuj la gvidanto regas la
  organizajhon.
  
  Diri, ke "En Ligo regas Statuto kaj neniu homo" estas same kiel diri pri
  automobilo, ke "ghi veturas tien kien ghin direktas motoro kaj radoj, sed
  neniu homo". Reale, la automobilo veturas nur tien, kien ghin direktas la
  shoforo; la motoro kaj radoj estas nur instrumentoj. (12.04.2002)

• Vi eble ridos pri mi, sed mi kredas, ke Zamenhof estis plenumanta sian
  mision, kaj en lia kreado partoprenis transmondaj angheloj. Ili inspiris lin
  kaj sugestis plej bonajn solvojn de konkretaj problemoj.
  
  Por kreado de internacia lingvo tia metodo (senchesa diskutado ktp) ne
  taugas. Tia diskutado povus dauri ghis nun sen ia ajn kontentiga rezulto. La
  monda lingvo devis naskighi tuj en sia definitiva formo, kaj ghuste tiel
  okazis kun Esperanto.

• La ekstera "fina venko" de esperantistoj konsistas en tio, ke, kiel vi
  skribis, CHIUJ homoj de la tuta tero parolu E-on kiel duan lingvon. La
  interna "fina venko" de esperantistoj kaj la ekstera "fina venko" de la
  homaro konsistas en tio, ke sur la Tero estu paradizo surtera, tutmonda
  frateco, regno de Amo, ktp. Zamenhof tre bone sentis tion, kaj li enmetis
  tiun lastan globalan celon en la "internan ideon" de Esperanto. Se chiuj
  esperantistoj estus homoj pozitivaj - saghaj, bonkoraj, aktivaj kaj
  kunlaboremaj - tiam Esperanto jam delonge estus venkinta; tiam ankau la tuta
  situacio sur Tero aspektus alie.
  Chefaj malamikoj (konsciaj au nekonsciaj) de Esperanto trovighas INTERNE de
  la E-movado.
  
  Miliono da samideanoj pli ol sufichas por shanghi la mondon. Bedaurinde, ni
  ne havas milionon da samideanoj. Plimulto da tiel nomataj "esperantistoj"
  estas pasivaj konsumantoj, filistroj ktp, kun kiuj ne eblas ion ajn fari.
  Ekster la movado ekzistas milionoj da bonaj homoj, kiuj povus ighi veraj
  esperantistoj; sed ne eblas ilin varbi, char tion malhelpas negativaj
  personoj ene de la E-movado...

• Oni povas perfekte paroli en Esperanto kaj esti kontrauesperantisto.
  Ne, tiuj personoj, certe, ne diras, ke ili estas kontrauesperantistoj;
  ili asertadas, ke ili amas Esperanton ktp; sed praktike ili persekutas,
  insultas, vundas plej bonajn esperantistojn, batalas kontrau chio spirita en
  E-movado, detruas entuziasmon kaj chian koran flamon...
  
  Se neniu batalas kontrau vi, do vi ne estas danghera por kanajloj kaj
  stultuloj. Chiu Agado renkontas kontrauagadon, lau elementa fizika legho. Se
  ne estas kontrauagado, do, sekve, ne estas ankau Agado.