PRI HOMARANISMO (4)

• Atavismaj postrestajhoj de barbareco ne apartenas al Kulturo.
  Kulturo de papuasoj nur gajnis, kiam ili rezignis hom-manghadon.
  Kulturo de araboj nur gajnos, kiam ili agnoskos egalecon de seksoj.
  Kulturoj de diversaj popoloj povas diferenci en detaloj (lingvo, vestoj,
  muziko, arkitekturo), tamen tiuj detaloj ne estas chefaj. La homaro devas
  resti multkolora bukedo, sed sen postrestajhoj de barbareco.
  
  Ankorau estas okazontaj kelkaj militetoj kiel ekz. kontrau taliboj, sed tio
  jam estas agonio de Malnova Mondo. Sekvos Epoko de Tutmonda Paco kaj
  Frateco.

• La demandoj "Kio estas mi? Kio estas Universo? Chu ekzistas Dio? Chu
  ekzistas spirito? Chu ekzistas postmorta vivo? De kie ni venis kaj kien ni
  movighas?" kaj similaj ne estas sensencajho. Ili estas plej gravaj demandoj,
  kaj kiam homoj povos respondi ilin, la tuta vivo sur Tero proksimighos al
  paradizo. La homojn, kiujn ne interesas similaj demandoj, mi nomas
  "filistroj". Zamenhof ne estis filistro. Li revis pri Homaranaj Temploj, kie
  oni diskutus (en lia lingvo) pri tiuj temoj. Esperanto estas nova lingvo por
  nova filozofio. Hontinde estas vershi malnovan vinon en novan sakon (t.e.
  paroli Esperante pri bagateloj)!

• Ech se religioj donas malghustajn respondojn al tiuj demandoj, ili tamen
  pensigas homojn pri tiuj demandoj kaj sekve jam plinobligas homojn.
  Esoterismo estas esenco de chiuj religioj, kiu donas ghustajn respondojn.

• Pri angla lingvo kaj Esperanto
  =========================
  Esperantistoj shatas asertadi, ke ilia lingvo estas same kiel viva kiel
  naciaj lingvoj; ke ghi kun pasado de tempo evoluas, plirichighas tute same
  kiel aliaj lingvoj. Sed chu tio estas vero? Ne! Aliaj lingvoj, vere,
  evoluas, char ili konstante plirichighas je novaj vortoj, prunteprenitaj el
  aliaj lingvoj. Aperas novaj vere internaciaj vortoj kiel "internet", "sajt",
  "dajghest", "pejgher" kaj aliaj. Lau Fundamenta regulo de Esperanta
  gramatiko, chiuj tiaj vortoj estas uzeblaj en Esperanto. Sed
  esperantistoj-superpuristoj akre batalas kontrau ekuzo de novaj internaciaj
  vortoj en Esperanto. (Ofte ili faras tion ne sen politika bazo, char
  plejmulto da novaj vortoj estas angladevenaj, dum multaj francaj,
  latinamerikaj kaj aliaj e-istoj estas usonofoboj) Tiamaniere ili sekigas kaj
  malrichigas la lingvon.
  Esperantistoj devas esti pli toleremaj rilate vortuzadon. Estas nur unu
  afero, kiun ni rajtas postuli de aliaj samideanoj: ke ili obeu la
  Fundamenton. Chio cetera devas esti tolerebla, char nur tiel nia lingvo
  povas vivi kaj evolui same libere kiel naciaj lingvoj. Se iu esperantisto
  ekzemple shatas vortojn "sajto" anstatau "retpagho" au "interneto" anstatau
  "interreto", li uzu siajn preferatajn formojn; neniu rajtas malpermesi tion.
  Aliaj esperantistoj rajtas imiti au ne imiti lian vortuzon. Tiel povas aperi
  paralelaj vortoj, kaj eble venkos la nova formo, se ghi plachos al plimulto.
  
  (La tiel nomataj vortoj fremdaj, t.e. tiuj, kiujn la plimulto de la
  lingvoj
  prenis el unu fonto, estas uzataj en la lingvo Esperanto sen shangho,
  ricevante nur la ortografion de tiu chi lingvo... - "Fundamento de E-o")

• Esperantistoj faras strategian eraron, batalante kontrau disvastigho de
  angla lingvo. La homaro bezonas internacian lingvon NUN, sed ne iam estonte.
  Kaj NUN la sola reala kandidato por rolo de internacia lingvo estas angla
  lingvo. Ni devas ne esti blindaj. Havi komunan anglan lingvon estas pli
  bone, ol havi nenian komunan lingvon. Iuj esperantistoj naive esperas, ke,
  forpushinte anglan lingvon, ili atingos, ke la popoloj ekatentos kaj
  akceptos Esperanton. Ne! Forpushinte la internacian ANGLAN lingvon, la
  popoloj ighos pli naciistaj kaj ili des pli ne shatos Esperanton.
  Esperantistoj atingos nur tion, ke la homaro ne unuighos; sekve, restos
  minaco de estontaj militoj, konkurenco, naciismoj ktp. Tiamaniere ili rekte
  agos kontrau spirito de sia propra lingvo. Feliche, ke esperantistoj estas
  senpovaj, kaj neniu auskultas ilin. Strebado de popoloj trovi komunan (ech
  se ne tute perfektan) lingvon TUJ estas tiom forta, ke preskau chie kaj
  preskau chiuj volonte lernas anglan lingvon. Angla lingvo estas pioniro sur
  vojo de unuigado de la homaro. Kiam la homaro estos unuigita per angla
  llingvo, tiam la popoloj povos kontentigi siajn urghajn bezonojn pri
  interkomunikado kaj povos trankvile ekpensi, chu ne ekzistas pli bona solvo,
  chu ne ekzistas malpli komplika kaj malpli senorda lingvo. Tiam venos tempo
  por Esperanto. Angla lingvo estas BONA solvo; Esperanto estas PERFEKTA
  solvo; ne elekti ian lingvon estas NENIA solvo. Batalante kontrau angla
  lingvo, ni subtenas NENIAN solvon. Praktike, en tiu okazo ni metas nin en
  reakcian tendaron, malhelpante unuigi la homaron. Antau nelonge mi abonis
  dissendoliston "reago" kaj kun bedauro legas kelkajn leterojn, kiuj pledas
  kontrau angla lingvo. Tio estas simple jhetado de pizoj kontrau muro; des
  pli ke la "muro" estas tre utila kaj necesa. Ne iru kontrau evolucio,
  samideanoj, aliokaze evolucio forbalaos vin de sur sia vojo!!

• Mi konsentas, ke angla lingvo estas malbona kandidato por rolo de internacia
  lingvo. Sed oni tutmonde lernas ghin, char pli bone estas malbona internacia
  lingvo, ol nenia. Ellerni anglan lingvon tiomgrade ke povi flue babili en
  ghi estas tre malfacila kaj por multaj nereala tasko. Sed multaj (preskau
  chiuj) kapablas lerni ghin tiomgrade por kompreni facilajn tekstojn kaj
  skribajhojn. Hodiau homoj, iom komprenantaj angle, vershajne jam konsistigas
  pli ol duonon de la homaro, kaj ilia nombro kreskas.
  
  Ne valoras paniki pro tio. Angla lingvo donas interkomprenon. Ghi estas
  lingvo de scienco, de elstaraj filmoj, de bonaj kantoj. Ghi estas lingvo de
  demokratio kaj Homaj Rajtoj. Ghi laumerite okupis sian lokon. Esperantistoj
  bonvolu kompreni, ke angla lingvo neniuokaze estas malamiko de Esperanto.
  Ghi estas prototipo de Esperanto. Ghi estas antauulo de Esperanto. Rilate al
  Esperanto kaj angla lingvo eblas rememori rusan proverbon "Ne lezj poperjok
  batjki v peklo", t.e. "Ne iru filo en inferon antau patro". Angla lingvo
  faras la plej malfacilan laboron anstatau ghi. Mi tute ne kontrauos, se
  poloj, hungaroj, finnoj, turkoj, svedoj, japanoj, koreoj ekparolos angle.
  Kontraue, mi ghojos, char tiamaniere "la popoloj faras en konsento unu
  grandan rondon familian".

• Por ke niaj idealoj realighu, ni ne bezonas rompadi la realan mondon. Ni
  trankvile, senhisterie fosu nian sulkon. Neniu batalas kontrau Esperanto,
  neniu persekutas esperantistojn. Ni povas trankvile labori. Se Esperanto
  venkos, ghi venkos ne pro niaj "rebatoj", sed pro pozitiva konstruado. Kiu
  serchas amikojn, trovos amikojn; kiu serchas malamikojn, trovos malamikojn.
  Atakoj kontrau la reala internacia ANGLA lingvo nur malutilos al Esperanto.
  
  Certe, mi dezirus vidi Esperanton sur loko de angla lingvo, sed chu eblas
  atendi alion, dum plimulto da nunaj esperantistoj okupighas pri tendarumado
  kaj entute fajfas pri misio de Esperanto!