§60.      Между прочим, любая приставка или суффикс уже сами по себе  являются корнями слов, поэтому от них возможны производные: kune вместе, igi заставить, eta маленький, etulo малыш, ulo человек, ajho вещь, ejo помещение, ilo инструмент, eco свойтво, ege очень, eligi извлечь, peri посредничать, peranto посредник, ena внутренний, male наоборот, ree опять, reen назад, antaue прежде, впереди, antauen вперед, malantauе позади, poste потом, senigi лишить, alighi примкнуть, присоединиться, apuda ближний, dise врозь, disigi разлучить, achajho дрянь, achega ужасный.

§61.      Предлог LAU означает "по, в соответствии с": lau reguloj de la gramatiko по правилам грамматики;  lau mia opinio по моему мнению; lau la sama vojo по тому же самому пути; sidi lau turka maniero сидеть по-турецки;  scii lau sperto знать по опыту;  laulonge вдоль.

§62.      Предлог  TRA означает "через, сквозь":  vidi tra muro видеть сквозь стену,  jheti tra fenestro бросить через окно,  tra la mondo по свету,  tra la lando по стране,  tra dentoj сквозь зубы; trabati пробить (насквозь),  travivi прожить, пережить,  tranokti переночевать. Tra unu orelo eniras, tra la alia eliras. La lernolibrojn oni ne tralegu, sed tralernu!

§63.      Предлог  SUB означает "под":  kushi sub lito лежать под кроватью, sidi sub arbo сидеть под деревом,  meti sub la kapon положить под голову; subtera подземный, subigi подчинить, subrigardi подсмотреть, subacheti подкупить, subskribo подпись, subkompreni подразумевать, subteni поддержать. Kiu subauskultas tra la pordo, audas ankau tion, kion li ne volus audi.

§64.      Предлог  SUPER означает "над, сверх":  Super tablo pendas lampo Над столом висит лампа.  Labori super projekto работать над проектом, La suno super kapoj солнце над головами;  supernatura сверхъестественный, superhomo сверхчеловек, superjaro високосный год, superi превзойти. La chapetoj super literoj faras teknikajn problemojn por eldonistoj.

§65.      Предлог  TRANS означает "за, по ту сторону":  trans rivero за рекой,  trans fenestro за окном,  iri trans la straton перейти через улицу,  loghi trans maroj kaj montoj,  flugi trans marojn kaj montojn; transdoni передать,  transformi превратить.  Ni transiru al la afero!

§66.      Отрицательный союз NEK ‘ни’:  nek fisho, nek viando ни рыба, ни мясо;  nek tien, nek reen ни туда, ни сюда;  Li ne scias tion, nek volas scii Он не знает этого и не хочет знать. Это слово всегда употребляется в паре с другим отрицательным словом. Русское словосочетание "ни одного" должно переводиться "ech unu ne": Havi multe da amikoj signifas ech unu amikon ne havi. Nek ghojo, nek malghojo estas senfinaj.

§67.      Частица AJN ‘бы ни (было)’ сочетается с табличными словами: kiu ajn = кто бы то ни был,  chiam ajn = когда угодно; Ne staru ie ajn (vin vundos io ajn) Не стой где попало (еще попадет). ajna всякий,любой;  ajne безразлично, всё равно.


§68.      Наречие PLU ‘далее,продолжая’,  NE PLU ‘больше не’: Ni iru plu Пойдёмте дальше;  post ripozo plu labori после отдыха дальше работать;  ghis tie sed ne plu дотуда но не дальше; kaj tiel plu и так далее;  Mi ne plu sportas Я больше не занимаюсь спортом (раньше занимался, а сейчас нет);  Mi plu ne sportas Я продолжаю не заниматься спортом;  Neniam plu ripetu fi-vortachojn!

 

#                                VOLO DE BIRDOJ

Birdoj estas bonaj amikoj de la homoj. Ili havas belan plumaron kaj agrablan vochon. Kiam mi estis infano, mi ofte petis la patron kapti birdon por mi. Birdoj saltadis kaj kriadis en kagho, kaj mi pensis, ke ili kantas pro ghojo. Sed ofte okazis, ke la birdoj mortis post kelkaj tagoj. Foje mia kagho enhavis novan mal¦liber¦ulon. Ghi nek trinkis, nek manghis, nek kantis. Mi demandis la avon, kial mal¦gaj¦ighis la birdeto, kaj la avo rakontis al mi historion:

Antau mil jaroj en nia lando vivis richa komercisto, kiu tre shatis auskulti birdojn, kaj chie en lia domo pendis kaghoj. Inter liaj birdoj la plej kara estis papago, kiu povis ne nur paroli, sed ech parkere dir¦adi poemojn. Se venis gasto, la papago diris "saluton" kaj citis poemon; se la gasto volis foriri, ghi diris "ghis revido". La komercisto tre amis la papagon kaj chiutage instruis al ghi novajn poemojn. Iutage oni subite arestis la komerciston maljuste kaj metis lin en karceron. Pasis kvar longaj monatoj, kiam la afero finfine re¦just¦ighis, kaj oni liberigis la komerciston. Li revenis hejmen kaj komencis plor¦ante rakonti al la papago pri sia malfelicho. La birdo auskultis kaj poste respondis: «Vi tiom ploras, char vi restadis en la mal¦liber¦ejo nur kelkajn monatojn. Sed chu vi iam ajn pensis, ke mi travivis sen libereco en via kagho jam multajn jarojn?»  La vortoj de la papago kor¦tushis la komerciston. Li komprenis, ke la birdoj volas la liberecon same kiel la homoj. Tial li decidis korekti sian eraron kaj malfermis la pordetojn de chiuj kaghoj en la domo. Chiuj birdoj ekkantis kaj disflugis. Ankau la papago ekflugis super la mastro, diris "dankon" kaj forflugis tra fenestro malproksimen.

Mi auskultis atente la avon ghis la fino kaj malfermis la kaghon, liber¦ig¦ante mian malgajan birdeton. Neniam poste mi petis la patron kapti por mi birdon.

Nun mia fileto jam estas en sci¦vola agho. Li petadis min kapti por li birdon, kaj mi rakontis al li la historion de mia avo. Mia fileto komprene kap¦jes¦is kaj ne plu petas min pri birdoj.

#            Сочинение о вашем (не)любимом животном.

<< >>