La uzado de "ci"
eblas lau la Fundamento, sed pro stilaj kialoj ghi estas
malkonsilinda. Zamenhof skribis pri la temo i.a. la jenon
(Lingva Respondo n-ro 87): "La
neuzado de 'ci' tute ne estas senkonscia imitado de la
ekzistantaj lingvoj, - kontraue, ghi estas specialajho de la
lingvo Esperanto bazita sur pure praktikaj konsideroj kaj
esploroj... Malkomprenighon tio chi neniam povas kauzi, char
en la tre maloftaj okazoj de neklareco ni povas ja precizigi
nian parolon, dirante 'vi, sinjoro', au 'vi chiuj', 'vi
ambau' k.t.p. Por la personoj, kiuj tre sentas la bezonon de
'ci' (ekzemple kiam ili turnas al Dio au amata persono), la
uzado de 'vi' shajnas neagrabla nur en la unua tempo (tiam
ili ja havas la rajton uzi 'ci'), sed post kelka praktiko oni
tiel facile alkutimighas al la uzado de 'vi', ke ghi perfekte
kontentigas kaj oni trovas en ghi absolute nenion
'malvarman'. Chio dependas ja nur de la kutimo."
Fakte, pro tiu chi tradicio de nia lingvo 'ci' ekhavis la
sencnuancon de forta, preskau erotika intimeco. La amatino en
la lito flustras "Ci, mia karulo..." Pro tio
spertaj esperantistoj sentas iom da gheno, kiam iu uzas
"ci" en normalaj (eksterlitaj) chiutagaj kontaktoj.
Helmut Welger
* * *
"...Lau la Fundamento,
Esperanto havas du ortografiajn variantojn: La ortografion
kun supersignoj, kaj la ortografion kun h anstatau
supersignoj: ch, gh, jh, hh, sh. La supersignita u restu sen
h en la dua varianto, do ekz. ne skribu "antauh",
sed simple "antau".
Chiuj aliaj variantoj estas kontraufundamentaj, ekz. la
x-konvencio "cx", "gx", "jx",
"hx", "sx", "ux". Ne uzu ghin!
Krome, la x-konvencio pekas ankau kontrau grava principo de
lingvoplanado, nome la internacieco. La h-konvencio liveras
multe pli internaciajn formojn ol la x-konvencio!
Jes, la x-konvencio povas eviti kelkajn eblajn miskomprenojn.
Praktike, tiaj miskompreneblecoj estas sufiche maloftaj;
ghenerale la kunteksto forklarigas ilin. Mi sen kiaj ajn
problemoj legis kaj skribis jam multajn tekstojn verkitajn
lau la h-konvencio preskribita de la Fundamento. Kaj chu vi,
legante ekz. miajn tekstojn, ghis nun havis iujn ajn
problemojn kauzitajn de la h-konvencio?
...
La avantagho de la x-metodo ne estas tiel granda, ke ghi
pravigas la rompon de la Fundamento. Sed ghi havas la
malavantaghon, ke ghi liveras malpli internaciajn formojn ol
la h-konvencio. Tio estas peko kontrau unu el la plej gravaj
principoj de internacia lingvo: nome kontrau la internacieco.
Do, la x-konvencio estas rekta malprogreso rilate tiun
principon.
Bv. pripensi ankau la konsiderojn de Zamenhof en la artikolo
"Pri Neologismoj" el la jaro 1906 (PV 06-115). Tie
li tre precize kaj detale eksplikas sian instruon pri la kvin
kategorioj de reformoj. La x-konvencion ni, sekvante la
instruon de Zamenhof, sendube devas meti en la 4-an
kategorion: "La kvara kategorio
prezentas reformojn, kiuj per si mem eble efektive prezentus
kelkan plibonigon, sed kies valoro estas tiel malgranda, ke
ili certe ne meritas, ke pri ili oni faru ian shanghon en la
lingvo. Sekve ankau pri tiu chi kategorio de reformoj ni
povas tute ne paroli."
Helmuto Welger |
